W procesie wychowania dziecka ważne jest stymulujące środowisko wychowawcze, w którym stwarzamy dziecku jak najbardziej optymalne warunki do rozwoju. My jako rodzice dajemy mu poczucie bezpieczeństwa, od nas uczy się rzeczy najważniejszych w życiu. Przy nas nabywa różnych umiejętności, z których w dorosłym życiu będzie korzystało. Gdy się urodzi cieszymy się wpatrujemy (i dobrze) w to nasze szczęście, ale już myślimy, co będzie dalej, jakie będzie w przyszłości. Wykorzystajmy to jak najlepiej, bo małe dziecko jest najpilniejszym uczniem, a uczy się przede wszystkim przez obserwację, naśladowanie innych, ale w pierwszej kolejności swoich rodziców, to oni są dla dziecka wzorem.
Dzieci obserwują nas bardzo uważnie, w każdym aspekcie życia (relacje z innymi, praca, zainteresowania, mowa, nasze reakcje na różne sytuacje). Zatem jest to jeden z kluczowych etapów w życiu dziecka, w którym rodzice starają się przede wszystkim zapewnić poczucie bezpieczeństwa, budować więzi z dzieckiem poprzez dostarczanie dziecku różnorodnych doświadczeń, podczas których dziecko rozwija swoje zmysły, sprawność, zdobywa wiedzę, osiąga coraz większą samodzielność. Kształtuje się dziecka charakter, wrażliwość, dziecko uczy się reagowania na różne sytuacje. Ilość i jakość doświadczeń zadecyduje w dużej mierze o tym, jak będzie sobie radziło w przyszłości.
Poczucie bezpieczeństwa, więź z dzieckiem budujemy poprzez codzienne z nim przebywanie – karmiąc je, kąpiąc, przytulając, głaskając, nosząc na rękach, mówiąc do dziecka, opowiadajac mu o otaczajacym świecie, bawiąc się z nim. Wtedy jest szczęśliwe. Dlatego nie bójmy się, np. noszenia naszego maluszka na rękach “bo się do tego przyzwyczai i tak będzie zawsze”. Z reguły dziecko, gdy nauczy się chodzić z rąk mamy czy taty będzie korzystało dużo rzadziej. Nawet , gdy będzie się czasem tego jeszcze domagało, to tylko dlatego, że czuje się przy nas bezpiecznie. Wkrótce będzie chciało być bardziej samodzielne, dajmy mu szansę i dyskretnie podążajmy za nim i pomagajmy mu w poznawaniu świata. Nauka, zdobywanie doświadczeń u małego dziecka odbywa się poprzez zabawę, obserwację tego, co się wokół dzieje. Podczas zabawy dziecko łatwiej przyswaja wiedzę, przeżywa to, co usłyszy, zobaczy, dotknie.
Doświadczenia zdobyte we wczesnym okresie dzieciństwa będą miały znaczący wpływ na to, jak dziecko będzie radziło sobie z nauką, jaką będzie miało motywację do działania, w jakich relacjach będzie z innymi. Warto więc zadbać o różne sfery rozwoju dziecka, a czynić to np. poprzez różnorodne zajęcia, zabawy. Oto przykładowe propozycje zabaw, zajęć z dzieckiem, które mogą pomóc w budowaniu więzi z rodzicami i pozytywnie wpływać na rozwój dziecka:
1.Czytajmy dziecku bajki, opowiadania, wierszyki, opowiadamy bajki – uwaga z opowiadaniem własnych bajek!!! – dzieci bardzo łatwo zapamiętują historie wymyślone przez rodziców i proszą o ich powtarzanie (może warto je nagrać, bo z powtórką może być kłopot), a w przyszłości można…wydać książkę z własnymi bajkami.
2.Bawmy się w teatr, wymyślając własne historie lub wykorzystując te znane (warto wykorzystać te pluszaki, które kurzą się na półkach), możemy się też bawić w teatr cieni (podświetlana ściana, a na jej tle dłonie układane w różne kształty, własnoręcznie wykonane pacynki itp.)
3. Śpiewajmy dziecku, zapewnijmy kontakt z różnorodną muzyką.
4.Urządzajmy wspólne wycieczki, pikniki, spacerujmy. Podczas spacerów, wycieczek opowiadajmy dziecku o otaczającym je świecie np.zbierając jesienią liście, owoce powiedzmy z jakiego drzewa pochodzą, jakiego są koloru, jak można je wykorzystać (możemy przygotować razem kompozycję z liści,zrobić sałatkę owocową).
5.Urządzajmy z dzieckiem różne zabawy ruchowe (skoki, zabawy w berka, w klasy – przypomnijmy sobie te, ze swoich czasów). Bawmy się w “baraszkowanie”- zabawy w masażyki, chowanego, ciuciubabkę. Turlajmy się z dzieckiem po pościeli, po podłodze (bezpieczeństwo!), gimnastykujmy się z dzieckiem, bujajmy je na kocu. Przy tych zabawach jest szczególnie dużo radości i uśmiechu. Odwiedzajmy place zabaw i inne ciekawe miejsca, w których swobodnie, bezpiecznie będzie mogło się bawić, zaspokajać potrzebę ruchu. Uczmy dziecko jazdy na rowerze, hulajnodze. Wykorzystujmy nadarzające się okazje do tego, aby dziecko rozwijało swoją sprawność, np. przechodząc obok niewielkiego murku, pozwólmy dziecku (z naszą pomocą) po nim przejść, urządzajmy skoki przez przeszkody, rzucanie do celu (np. szyszką w drzewo) itd.
7. Zachęcajmy dziecko do pomocy przy różnych czynnościach domowych, nawet maluch, który dopiero co zaczął chodzić, też chce pomagać, starsze dziecko 2, 3, 4 letnie takie pomaganie traktuje jako świetną zabawę. Dajmy mu na to szansę. Szczególnie interesujące są zabawy w kuchni, zamiatanie, robienie pierogów, ciasta (wsypywanie produktów, mieszanie…), ale również podlewanie kwiatków (uwaga na rośliny trujące!).Nie bójmy się bałaganu, będzie okazja do wspólnego porządkowania – uwaga: rodzic prezentuje. Uwaga ważne; doceń chęci dziecka, efekty jego pracy.
8.Układajmy z dzieckiem puzzle, układanki, wzory z klocków, grajmy w gry planszowe, sami je próbujmy tworzyć (naprawdę świetna sprawa).
9. Dbajmy o sprawność manualną dziecka – malujmy z dzieckiem kredkami, farbami, podsuwajmy do kolorowania rysunki, róbmy wycinanki z papieru, wydzieranki, wykonujmy prace z plasteliny, modeliny, masy solnej (uwaga na oczy!) i inne, które rozwijają
10.W zabawę możemy również zamienić kąpiel dziecka – wkładajmy do wanny różne przedmioty, kubki do przelewania, zamiast prysznica możemy do polewania główki użyć małej, kolorowej konewki, wtedy mycie głowy może być całkiem przyjemne.
Możliwości zaspokajania dziecięcej ciekawości jak również rozwijania różnych umiejętności, funkcji ważnych np. w procesie uczenia się są bardzo różnorodne. Lista zabaw, zajęć z dzieckiem nie ma końca. Ważne, abyśmy z niej korzystali jak najczęściej, a więc powodzenia i uśmiechu w zmaganiu się z dziecięcymi potrzebami, pytaniami i energią.
Opracowała Elżbieta Szadkowska